1. Celem niniejszego memorandum jest podsumowanie ostatnich zmian legislacyjnych dotyczących przepisów mających zastosowanie do transportu drogowego na Węgrzech. Dekret Rządowy nr. 686/2023. (XII.29.) zmieniające Dekret Rządowy nr.120/2016. (VI.7.) o umowach  przewozu drogowego („Rozporządzenie zmieniające”) opublikowano w Dzienniku Urzędowym Węgier (w języku węgierskim: „Magyar Közlöny”) w dniu 29 grudnia 2023 r., a zmiany weszły w życie z dniem 28 stycznia 2024 r.
2. Generalnie należy zauważyć, że regulacje mające zastosowanie do sektora transportu drogowego są dość wielowarstwowe oraz zróżnicowane, gdyż istnieje wiele ustaw, rozporządzeń rządowych i przepisów sektorowych określających odpowiednie normy. Celem niniejszego memorandum nie jest przedstawienie szczegółowej oceny tego kompleksowego prawodawstwa, lecz jedynie podsumowanie ostatnich zmian.
3. Dekret zmieniający uzupełnił wcześniej obowiązujące przepisy kilkoma aktami prawnymi; większość tych zmian wiąże się z różnymi opłatami właściwymi dla transportu drogowego, w tym z wprowadzeniem minimalnej podstawowej opłaty za usługę (w języku węgierskim: „minimális szolgáltatási alapdíj”) oraz określeniem minimalnej wysokości godzinnej opłaty za załadunek lub sortowanie palet (w języku węgierskim: „minimális szolgáltatási alapdíj”) węgierski: „rakodási és raklap válogatási díj”) i godzinny przestój (po węgiersku: „állásidő”). Nowy §3 ust. 8 Rozporządzenia Rządu stanowi, że określone w nim opłaty zawierają podatek VAT. W rozporządzeniu zmieniającym zawarto także ogólne przepisy dotyczące liczby podwykonawców przewoźnika, których będzie angażował nadawca.
4. Jeśli chodzi o prawo podstawowe, na które mają wpływ te zmiany, dekret rządowy nr. 120/2016. (VI.7.) w sprawie umów przewozu drogowego („Rozporządzenie Rządu”) był opublikowany w Dzienniku Urzędowym Węgier w dniu 7 czerwca 2016 r., wszedł w życie w dniu 1 lipca 2016 r., a dekret zmieniający jest w istocie pierwszym aktem prawnym modyfikującym jego warunki.
5. §1 ust. 1 rozporządzenia rządowego określa jego zakres przedmiotowy stwierdzając, że obejmuje:
   1. działalność w zakresie transportu drogowego samochodami ciężarowymi oraz
   2. udostępnianie samochodów ciężarowych w zamian za wynagrodzenie wykonywane na podstawie umowy, jeżeli miejsce odbioru i dostawy towaru znajduje się na Węgrzech.
6. W dość krótkim uzasadnieniu załączonym do dekretu zmieniającego („Memorandum wyjaśniające”) stwierdza się, że Rząd ma zamiar zwiększyć konkurencyjność przedsiębiorstw logistycznych (przewoźników drogowych). Celem przepisów zmieniających jest stworzenie bardziej sprawiedliwych warunków rynkowych poprzez m.in wyeliminowanie pewnych wad konkurencyjnych, co docelowo zwiększy zdolność przedsiębiorstw do generowania dochodów i poprawi konkurencyjność sektora.

MINIMALNA PODSTAWOWA OPŁATA ZA USŁUGĘ

7. Rozporządzenie zmieniające wprowadza minimalną opłatę podstawową za usługę, której definicja – określona w §2 ust. 1a Rozporządzenia Rządowego – jest pojęciem dość złożonym, gdyż odnosi się do wielu ustaw i zawiera wiele wyjątków.
8. Minimalną opłatę podstawową za usługę oblicza się poprzez dodanie dwóch współczynników, tj.:
   1. trzykrotność opłaty drogowej należnej za daną operację przewozową zgodnie z ustawą LXVII z 2013 r. o opłatach drogowych płatnych proporcjonalnie do przebytej odległości za korzystanie z autostrad, autostrad i dróg głównych, oraz
   2. koszt paliwa obliczony dla danego przewozu według cen paliw publikowanych co miesiąc na stronie internetowej Krajowej Administracji Podatkowo-Celnej, które można wykorzystać do rozliczenia kosztów paliwa, pomnożony przez 1, 1,3 lub 2, w zależności od kategoria pojazdu.
9. W uzasadnieniu wyjaśniono, że obliczenie opiera się na tych dwóch czynnikach, ponieważ są to podstawowe, przejrzyste, możliwe do zidentyfikowania i obliczone elementy kosztowe działalności transportowej oraz stanowiące obiektywną podstawę obliczenia opłaty.
10. W zakresie mnożników stosowanych do kosztu paliwa, o których mowa w pkt. 8 b) powyżej, stosuje się mnożnik, który:
    1. wynosi 1 w przypadku pojazdów podlegających opłacie drogowej, posiadających cztery, pięć lub więcej osi (kategorie pojazdów J4 i J5);
    2. wynosi 1,3 w przypadku pojazdów podlegających opłacie drogowej o trzech osiach (kategoria pojazdu J3)
    3. wynosi 2 w przypadku pojazdów podlegających opłacie drogowej o dwóch osiach (kategoria pojazdu J2).
11. §2 ust.1a Rozporządzenia Rządowego stanowi, że – o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej – do pojazdów ciężarowych stosuje się minimalną opłatę podstawową za usługę transportową, pod warunkiem, że strony rozliczają się na podstawie przejechanych kilometrów w ramach zawartej umowy. Przepis ten nie dotyczy tzw. busów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony.
12. Minimalne obowiązkowe elementy umowy przewozu uzgadniane przez nadawcę i przewoźnika wymienione są w §3 ust. 1 Rozporządzenia Rządowego i obejmują opłatę za przewóz oraz inne koszty uzgodnione wcześniej przez nadawcę i przewoźnika, a także jako gwarancje zapłaty. Zgodnie z niedawno dodanym ust. 4 niniejszego paragrafu, wysokość opłaty za przewóz nie może być niższa niż minimalna podstawowa opłata za usługę. Minimalna podstawowa opłata za usługę nie jest jednak przewidziana, jeżeli przewoźnik jest zwolniony z mocy prawa z uiszczania opłat za korzystanie z autostrad, autostrad i dróg głównych. Szczególne zasady obowiązują przy obliczaniu minimalnej podstawowej opłaty za usługę w przypadku konieczności korzystania z bezpłatnych odcinków dróg do celów transportu, a także usług pocztowych.

OPŁATA ZA ZAŁADUNEK I SORTOWANIE PALET, WYMIANA I OBSŁUGA PALET

13. Standardowo nadawca dokonuje załadunku, a odbiorca rozładowuje towar, jednak strony umowy (tj. nadawca i przewoźnik) mają prawo uzgodnić inaczej, określając proporcje, wynagrodzenie oraz inne istotne warunki udziału w załadunku i rozładunku . Terminy istotne to w szczególności te, które odnoszą się do osobistych, materialnych i mechanicznych aspektów załadunku i rozładunku.
14. Zgodnie z nowo dodanym §7 ust. 6-7 Rozporządzenia Rządu, w przypadku udziału w załadunku przewoźnik pobiera opłatę za załadunek i sortowanie palet, której wartość nie może być mniejsza niż 10.975 HUF za godzinę (ok. 29 EUR/godz.), jako wynagrodzenie za udział przewoźnika. Przewoźnikowi przysługuje także opłata za załadunek i sortowanie palet, nawet jeżeli strony nie uzgodniły warunków, ale przewoźnik faktycznie rozładowuje towar.
15. Godzinę częściową liczy się jako godzinę pełną. Jeżeli czas załadunku i sortowania palet nie przekracza jednej godziny, przewoźnik ma prawo naliczyć jedną pełną godzinę, natomiast jeżeli proces trwa dłużej niż jedną godzinę, łączny czas rozliczeniowy ulega skróceniu o jedną godzinę.
16. Czas załadunku i sortowania palet liczony jest od momentu gotowości towaru do odbioru lub dostawy zgodnie z umową, do chwili zakończenia załadunku.
17. Generalnie wymiana i przeładunek palet wykonywana jest przez przewoźnika jako odrębna usługa na koszt i ryzyko nadawcy, za opłatą. Zgodnie z §5 Rozporządzenia zmieniającego uzupełniającego §11 Rozporządzenia Rządu, o ile strony nie uzgodniły inaczej, opłata za sortowanie palet ma zastosowanie do wymiany lub przeładunku palet na zasadach określonych w pkt. 14-15 powyżej.

MINIMALNA OPŁATA ZA PRZESTÓJ

18. Rozporządzenie zmieniające wprowadziło także pojęcie minimalnej stawki godzinowej za przestój, uzupełniając §8 ust. 1 Rozporządzenia Rządowego.
19. Jeżeli przewoźnik jest gotowy do odbioru lub dostawy w terminie określonym w umowie, ale załadunek towaru nie zostanie zakończony w ciągu następnej godziny, czas przekraczający ten okres uważa się za przestój, za który przewoźnik może pobierać osobną opłatę. Opłata za przestój nie będzie niższa niż 8636 HUF za godzinę (ok. 22 EUR/godz.), a godziny niepełne będą liczone jako pełne.
20. Przewoźnik musi otrzymać pisemne potwierdzenie czasu trwania przestoju od strony, w której sferze interesów wystąpił przestój. Zgodnie z ostatnimi zmianami, w przypadku braku pisemnego dowodu, przewoźnik może udowodnić przestój w inny wiarygodny sposób, np. za pomocą danych GPS.

ZAANGAŻOWANIE KILKU PRZEWOŹNIKÓW

21. Zgodnie z §12 ust. 1 Rozporządzenia Rządu przewoźnik może powierzyć przewóz towaru innemu przewoźnikowi, jednakże nadawca ma prawo pisemnie zakazać zaangażowania dalszych przewoźników.
22. Z §6 rozporządzenia zmieniającego, który uzupełnia dotychczasowy §12 rozporządzenia rządowego o nowy akapit numer 4, wynika, że przewoźnik zatrudniony przez nadawcę może skorzystać maksymalnie z jednego dodatkowego podwykonawcy do realizacji zlecenia transportowego, przy czym strony mają prawo uzgodnić inaczej.
23. W uzasadnieniu podkreślono, że jedynie za wyraźną zgodą stron w realizację zadań przewozowych może być zaangażowanych więcej niż dwóch podwykonawców, zapewniając w ten sposób udział wyłącznie podwykonawców znanych przewoźnikowi, z wyłączeniem podwykonawców nieznanych nadawcy i przewoźnikowi ze stosunków umownych. Zgodnie z argumentacją ustawodawcy, eliminując operatorów pośrednich, którzy jedynie przekazują zadanie transportowe.

Podsumowanie

24. Najnowsze zmiany w węgierskim prawie transportowym przekonują jak odmienna od przepisów prawa bywa praktyka w transporcie drogowym. Pomimo, iż prawo większości krajów europejskich nadkłada obowiązek załadunku na nadawcę, a rozładunku na odbiorcę, to wbrew tym przepisom kierowcy są angażowani (żeby nie powiedzieć zmuszani) do faktycznego wykonywania załadunków lub rozładunków.