Od wielu lat trwa walka pomiędzy przewoźnikami a Inspekcją Transportu Drogowego w zakresie zasadności stosowania wag typu SAW-10 C. Kością niezgody jest wyznaczanie rzeczywistej masy całkowitej pojazdu za pomocą sumowania nacisków poszczególnych nacisków osi. Przewoźnikom siłę do działań dała wytyczna Wiceprezes Głównego Urzędu Miar, która niestety nie spodobała się ITD. Po ponad 3 letniej walce sądy zaczynają orzekać przychylnie dla przewoźników.

22 kwietnia 2011 roku Wiceprezes Głównego Urzędu Miar Pan Włodzimierz Popiołek pismem o sygnaturze WPRPWP/M31-076/354/11 wyjaśnił Głównemu Inspektorowi Transportu Drogowego (Pan Tomasz Połeć) iż nie wszystkie wagi nadają się do wskazywania masy całkowitej pojazdu poprzez sumowanie nacisków osi. Zgodnie z treścią pisma Wiceprezes GUM „[…] informuję, że wagi nieautomatyczne o znaku fabrycznym LP 600 oraz inne wagi nieautomatyczne z małymi pomostami, np. o znaku fabrycznym SAW-10C, produkcji firmy PAT – Pietzsch Automatisierungstechnik, Niemcy, przeznaczone są do ważenia nacisku kół lub osi pojazdów. Wagi posiadają również dodatkowe funkcje umożliwiające sumowanie obciążeń osi pojazdów podając masę całkowitą pojazdu. Wynik ważenia pojazdów, jako masa całkowita, może być traktowany wyłącznie jako orientacyjny. Dlatego też może on być podstawą do skierowania samochodu do zważenia na innej, odpowiedniej wadze. Odpowiednią do tego celu wagą jest waga nieautomatycznie klasy dokładności III z odpowiednim obciążeniu maksymalnym Max.”

Dla przeciętnego śmiertelnika treść tego pisma wydaje się oczywista. Wynik ważenia pojazdów może być traktowany wyłącznie jako orientacyjny. Wydawać by się mogło, że skoro w naszym kraju powołuje się różnego rodzaju urzędy i organy wyspecjalizowane w danej dziedzinie, to inni urzędnicy niewyspecjalizowani w tym konkretnym kierunku, będą podążać opinią wydaną przez fachowców. Wydawać by się mogło, że sama nazwa urzędu jakim jest Główny Urząd Miar stanowi wystarczające poparcie tezy, iż jest to organ odpowiedni do udzielania informacji w zakresie stosowania oprzyrządowania jakim są wagi.

Niestety Inspekcja Transportu Drogowego, a nawet Wojewódzki Sąd Administracyjny, przez wiele lat podważały stanowisko Wiceprezesa Głównego Urzędu Miar. Pomimo oczywistej treści pisma GUM z 2011 roku do chwili obecnej wydawane są wyroki, które przeczą ustaleniom specjalistów od wag.

Nie tak dawno Najwyższa Izba Kontroli zajęła się tym tematem. Jednoznacznie i bez jakichkolwiek wątpliwości wykazała, że tego typu wagi nie są przystosowane do precyzyjnego wskazywania masy całkowitej pojazdu. Jest rzeczą oczywistą, że kara administracyjna powinna być nakładana za precyzyjne i wiarygodne ustalenia w zakresie przewinienia, a nie za przybliżone kalkulacje, uzyskane oprzyrządowaniem nieprzystosowanym do prowadzenia tego typu kontroli.

Dopiero w 2014 roku, a dokładnie 4 lutego 2014 roku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w sprawie o sygnaturze VI SA/Wa 2018/13 jednoznacznie wskazał m.in. co następuje. „Jak stwierdził bowiem NIK, opierając się w tym zakresie na ocenie Głównego Urzędu Miar, „Z instrukcji użytkowania i świadectwa homologacji wag SAW 10C (drugi typ wag przenośnych wykorzystywanych przez WITD) wynika, że również te wagi nie zapewniają możliwości prowadzenia prawidłowych pomiarów masy całkowitej pojazdów.” I – dalej:”…wagi SAW 10C nie powinny być stosowane do wyznaczania masy całkowitej pojazd, a wynik takiego ważenia (poprzez sumowanie nacisków na osie) może być traktowany wyłącznie jako orientacyjny, wymagający sprawdzenia na innych urządzeniach. Ze świadectwa homologacji typu WE, dopuszczającego wagi SAW 10C na rynek europejski wynika, że urządzenia te przeznaczone są wyłącznie do pomiaru nacisku kół i pojedynczych osi. W świadectwie nie podano, że za pomocą tych urządzeń można wyznaczać masę całkowitą pojazdów, które obecnie w większości przypadków posiadają cztery lub więcej osi. Tym samym rzetelność pomiarów dokonywanych przy użyciu wag SAW 10C może być kwestionowana”.

Lepiej późno niż wcale

Po prawie 3 latach od wydania jednoznacznej opinii przez Główny Urząd Miar udało się przekonać sądy, aby zawierzyły urzędnikom powołanym m.in. do zatwierdzania typów przyrządów pomiarowych. Pomimo, iż w przeszłości część sędziów WSA wskazywała na wadliwe stosowanie wag SAW-10C linia orzecznicza nadal nie jest jednoznaczna. Warto jednak odwoływać się i składać skargi do odpowiednich sądów, aby przechylać szalę zwycięstwa na swoją stronę (por. wyrok VIII SA/Wa 239/13 w którym stanowi iż „Należy wskazać, iż zasady użytkowania urządzeń określają ich producenci, co potem jest weryfikowane w oparciu o obowiązujące normy zarówno w świadectwach homologacji, certyfikatach zatwierdzenia typu oraz świadectwach legalizacji. Ze świadectwa Homologacji UE nr D98-09-08 wynika, że waga nieautomatyczna SAW 10C/II służy jedynie do pomiaru nacisków kół i osi (w układzie dwóch połączonych wag). Urządzenie to nie posiada homologacji na dokonywanie pomiarów masy całkowitej pojazdów. Należy zauważyć także, że wagi przenośne nieautomatyczne do pomiarów statycznych typu SAW 10C, jak to wynika ze świadectwa ich homologacji są przeznaczone wyłącznie do pomiaru nacisku kół i pojedynczych osi, nie posiadają zatem homologacji do pomiaru masy całkowitej pojazdu oraz nacisków osi wielokrotnych. W „Instrukcji postępowania inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego w trakcie kontroli parametrów pojazdów poruszających się po drogach publicznych i pobierania kar pieniężnych” wprowadzonej zarządzeniem Głównego Inspektora nr 3/2006 z dnia 7 lutego 2006 r., polecono obniżenie wyników pomiarów, dokonywanych za pomocą wag przenośnych (typu SAW i LP), o 200 kg i 2% celem skorygowania ewentualnych błędów w zakresie wskazań wag, co miało poprawić wiarygodność tych pomiarów).

Niestety wyrok ten nie daje podstaw do żądania zwrotu już zapłaconych kar na podstawie kontroli przeprowadzonej przy użyciu wag SAW-10C, ale jest podstawą, aby w chwili obecnej przewoźnicy mogli skutecznie bronić swoich interesów – do czego mocno zachęcam.

Łukasz Chwalczuk – wspólnik w Kancelarii Prawnej Iuridica, prezes zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Przewoźników Transportu Nienormatywnego.